Διατροφή

 

Η βιταμίνη D έχει σημαντικό ρόλο στον ανθρώπινο οργανισμό καθώς  αυτή ρυθμίζει τον μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου. Η μοναδικότητα της βιταμίνης  D  οφείλεται  στις δύο πηγές πρόσληψης της. Αρχικά, η διατροφή και κατά δευτερον η ενδογενής σύνθεση της βιταμίνης μέσω της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα. Ο συνδυασμός και των δύο πηγών πρόσληψης καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του οργανισμού.

Η βιταμίνη D βρίσκεται στις τροφές αρκετά σπάνια σε σχέση με τις άλλες βιταμίνες. Ωστόσο, υπάρχει κυρίως στα λιπαρά ψάρια όπως ρέγγα,  σολομό, σαρδέλα κ.α., στο συκώτι, στο κρόκο του αυγού και στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Σε εμπλουτισμένες τροφές όπως το γάλα και το γάλα(σκόνη), τα δημητριακά, το ψωμί, μαργαρίνες και  ποτά με κακάο.

 

 

Η επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D βοηθάει στην:

• απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου,
• στην αύξηση και τον εμπλουτισμό των οστών και των οδόντων,
• στην διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων των αμινοξέων στο αίμα
• στον μεταβολισμό του κιτρικού οξέως.

 

Οι επαρκείς ποσότητες της βιταμίνης D είναι απαραίτητες κατά την περίοδο της κύησης και του θηλασμού. Σε περιπτώσεις σοβαρής ανεπάρκειας μπορεί να υπάρξει  κίνδυνος τόσο για την μητέρα όσο και για το νεογέννητο. Για αυτό το λόγο συστήνονται συμπληρώματα βιταμίνης D κατά την κύηση και τον θηλασμό.

 

Από μελέτες φάνηκε ότι ασθενείς με υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D εμφάνιζαν μειωμένο κίνδυνο στην ανάπτυξη νοσημάτων όπως καρκίνο του προστάτη, καρκίνου του μαστού, καρκίνου του παχέος εντέρου, κατάθλιψη, υπογονιμότητα, παχυσαρκία, αρτηριακή υπέρταση, στεφανιαία νόσο και σκλήρυνση κατά πλάκας.

 

Σε περίπτωση έλλειψης της βιταμίνη D επηρεάζεται η απορρόφηση του ασβεστίου, του φωσφόρου και των μετάλλων στα οστά με αποτέλεσμα την εμφάνιση ραχίτιδας στα παιδιά και οστεομαλακίας στους ενήλικους. Η ραχίτιδα είναι σπάνια στην Ελλάδα. Ωστόσο, είναι συχνή σε άλλες χώρες παρόλο που έχουν ηλιοφάνεια.

Οι υπερβολικές ποσότητες της βιταμίνη D δεν είναι σύνηθες φαινόμενο εκτός αν υπάρχει λήψη συμπληρώματος. Το ανώτατο όριο πρόσληψης  για την βιταμίνη D και τοξικότητας έχει οριστεί σε ποσότητες μεγαλύτερες από 2000IU ημερησίως. Η τοξικότητα συνήθως οδηγεί σε ασβεστιαιμία. Συμπτώματα ήπιας τοξικότητας είναι ναυτία, εμετοί, νευρικότητα κ.α. Η λήψη συμπληρωμάτων  της βιταμίνη D θα πρέπει να γίνεται με την σύμφωνη γνώμη του ιατρού ή του διατροφολόγου.

 

 

Οι ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D συνήθως καλύπτονται από την ηλιακή ακτινοβολία όταν υπάρχει έκθεση στον ήλιο για 45 λεπτά εβδομαδιαίως για τα ανοιχτόχρωμα δέρματα και για 3 ώρες για τα σκουρόχρωμα δέρματα. Η πρόσληψη από τις τροφές είναι αναγκαία όταν δεν υπάρχει επαρκής έκθεση στον ήλιο και συστήνονται εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη D. Οι ανάγκες εξαρτώνται από την ηλικία καθώς στα βρέφη και στα παιδιά υπάρχει σκελετική ανάπτυξη. Ακόμα, εξαρτώνται απο το χρώμα  του δέρματος διότι οσο πιο σκουρόχρωμο τόσο πιο δύσκολη η σύνθεση της βιταμίνης. Επιπλέον, το πάχος του γυαλιού των παραθύρων, το ντύσιμο, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η εποχή του χρόνου δεν επιτρέπουν την εύκολη έκθεση του δέρματος στο φώς και επηρεάζουν το σχηματισμό της βιταμίνης.

Επίσης, να τονίσουμε ότι η βιταμίνη D είναι ανθεκτική στην θερμότητα και αδιάλυτη στο νερό με αποτέλεσμα να μην <<χάνετε>> με το μαγείρεμα και την αποθήκευση για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών και την αποφυγή ασθενειών, θα συνιστούσα την επίσκεψη σε ένα πτυχιούχο διατροφολόγο ώστε να δώσει  ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα διατροφής που θα καλύπτει τις  ανάγκες ανάλογα με την ηλικία σε ενέργεια, βιταμίνες και μέταλλα.

 

Βιβλιογραφία

• Παπανικολάου Γ.(2009), Σύγχρονη διατροφή και διαιτολογία, έβδομη Έκδοση, Εκδόσεις Θυμάρι.
• Σφλώμος Κ.(2011), Χημεία τροφίμων με στοιχεία διατροφής, Τόμος 2, Δευτερη έκδοση,
• Gibney M.J., Elia M., ljungqvist O., Dowsett J., (2010), Κλινική διατροφή, Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιανου Α.Ε.
• Vitamin D status and childhood health, Korean J Pediatr. 2013 Oct; 56(10): 417–423
• Vitamin D deficiency—it’s more than Rickets, J. of pediatrics, 2003 Volume 143, Issue 4, Pages 422–423
• Vitamin D, Race, and Risk for Anemia in Children, J. of pediatrics, 2014. Volume 164, Issue 1, Pages 153–158
• Vitamin D Deficiency is Associated with Overweight and/or Obesity among Schoolchildren in Central Ethiopia: A Cross-Sectional Study. 2016 Apr 1;8(4):190.
• WHO/FAO (2001). Human Vitamin and Mineral Requirements Report of a Joint FAO/WHO expert consultation, Bangkok, Thailand. Food and Agriculture Organization of the United Nations. World Health Organization. Food and Nutrition Division FAO Rome.
• EUFIC (2006)
• WHO/FAO (2004). Vitamins and minerals requirements in human nutrition. Second edition. World Health Organization.Food and Agriculture Organization of the United Nations.