Διατροφή, Κλινική διατροφη

 

Η παιδική παχυσαρκία έχει χαρακτηριστεί τις τελευταίες δεκαετίες ως επιδημία. Το συγκεκριμένο ζήτημα έχει πια την προσοχή των πολιτικών, των επιστημόνων και των πολιτών. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η έλλειψη προετοιμασίας των γευμάτων, οι πολλές ώρες εργασίας και η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, συμβάλλουν στην σημερινή κατάσταση.

Η παιδική παχυσαρκία επιβάλλεται σήμερα να έχει άμεση και σοβαρή αντιμετώπιση καθώς έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις στον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας. Τα αίτια ανέρχονται κυρίως στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας θα μπορούσαν να μειώσουν την εμφάνιση μεταβολικών νοσημάτων. Οι αλλαγές αυτές θα συμβάλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής και υγεία των νέων.

Οι συνήθειες που θα διαμορφωθούν στην παιδική ηλικία θα καθορίσουν τον τρόπο ζωής στην ενήλικη ζωή θέτοντας έτσι την αναγκαιότητα για παρέμβαση.

Αποτελεί μεγάλο πρόβλημα της δημόσιας υγείας, αφού σχετίζεται με χρόνια νοσήματα στην ενήλικη ζωή όπως καρδιαγγειακά και μεταβολικά νοσήματα και είναι σημαντική η κατανόηση των παραγόντων που οδηγούν σε αυτή.

Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας μεγαλώνει τον κίνδυνο αύξησης των περιστατικών παχυσαρκίας στους ενηλίκους στο μέλλον

 

Τα παιδιά που περνούν πολλές ώρες μπροστά από μια οθόνη (π.χ. ταμπλετ, τηλεόραση, παιχνίδια κ.α.) έχουν την τάση να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες και να έχουν αυξημένο βάρος σε σχέση με τα αλλα παιδιά της ηλικίας τους . Αυτό οφείλεται:

• στα σνακ και το fast food που συνδυάζεται με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες, συνήθως επηρεασμένα από διαφημίσεις τέτοιων προϊόντων με πολλές θερμίδες και χαμηλής θρεπτικής αξίας.
• στην υπερφαγία λόγω της συναισθηματικής έντασης και του στρες που προκαλείται από κάποιο βιντεοπαιχνίδι ή άλλη δραστηριότητα.
• στο ότι χάνεται η αίσθηση του χρόνου και αλλάζουν οι ώρες των γευμάτων.
• στην απόσπαση της προσοχής και την ασυναίσθητη κατανάλωση τροφής.
• στην διαταραχή του ύπνου λόγω πολύωρης έκθεσης σε οθόνη επηρεάζει ορμόνες που σχετίζονται με την όρεξη και κατά συνέπεια και με το βάρος.

 

 

Η καθιστική ζωή για τα παιδιά συνδέεται με την αύξηση του χρόνου που δαπανούν μπροστά στην οθόνη, τα οδηγεί να είναι λιγότερο δραστήρια σωματικά και επιπλέον οι οθόνες αντικαθιστούν πιο χρήσιμες δραστηριότητες, όπως τον ύπνο και η αυξημένη χρήση τους σχετίζεται με διάφορα προβλήματα υγείας, κυρίως με την παχυσαρκία.

Προσπαθήστε τα παιδιά μέχρι 2 ετών να μην έχουν καμία ενασχόληση με δραστηριότητες μπροστά στην οθόνη. Παιδιά και έφηβοι δεν θα πρέπει να δαπανούν πάνω από 1-2 ώρες σε οθόνη ημερησίως.

 

 

Στην παιδική και εφηβική ηλικία φαίνεται ότι το παραπάνω βάρος από το φυσιολογικό είναι επιβλαβές για την υγεία του παιδιού και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων νόσων στην μετέπειτα ενήλικη ζωή. Ένα παχύσαρκο παιδί μακροπρόθεσμα μπορεί να εμφανίσει αυξημένη αρτηριακή πίεση κα υπερλιπιδαιμια και καρδιαγγειακά προβλήματα (Freedman et al.,2017). Τα παχύσαρκα παιδιά συνήθως εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, διαταραχές της γλυκόζη και ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ (Whitlock et al., 2005). Κατά την παιδική και εφηβική ηλικία μπορεί να έχει προβλήματα  αναπνευστικά όπως άπνοια και άσθμα (Han et al., 2010; Papoutsakis et al., 2015).

 Επιπρόσθετα, το υπερβολικό βάρος μπορεί να επηρεάσει τις επιδόσεις, τις αντοχές και την συμμετοχή των παιδιών τις σωματικές δραστηριότητες και τον αθλητισμό. Συνήθως εμφανίζονται μυοσκελετικά  προβλήματα όπως κατάγματα, μειωμένη κινητικότητα, κακή ευθυγράμμιση των κάτω άκρων με πόνο στις αρθρώσεις και οστεοαρθρίτιδα (Taylor et al., 2006).

Τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν  λιπώδη διήθηση του ήπατος, πέτρες στη χολή, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (Whitlock et al., 2005) και πολλές μορφές καρκίνου (Herouvi et al., 2013; Kollias et al., 2011). Το υπερβολικό βάρος επηρεάζει και την κοινωνική ζωή των παιδιών και των εφήβων (Taylor et al., 2013). Επιπλέον παρουσιάζονται διάφορες διαταραχές  όπως ψυχολογικό στρες, κατάθλιψη, προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα στο σχολικό περιβάλλον , χαμηλή αυτοεκτίμηση και ποιότητα ζωής (Morrison et al., 2015).

 

Συμβουλές για να μειώσετε τον χρόνο του παιδιού μπροστά στην οθόνη:

• Λειτουργήστε ως πρότυπο και κλείστε την τηλεόραση ή υπολογιστή ή κινητο  όταν το παιδί σας είναι μπροστά
• Γίνετε πιο δραστήριοι μέσα στη μέρα σας, ώστε να αρχίσει και το παιδί να σας μιμείται και να κάνει το ίδιο.
• Εάν το παιδί παρακολουθήσει τηλεόραση επιλέξτε προγράμματα υψηλής ποιότητας κατάλληλα για την ηλικία του και χωρίς διαφημίσεις.
• Μην χρησιμοποιείτε ως κίνητρο ή επιβράβευση το χρόνο στα κινητό, τηλεόραση, υπολογιστή ή ηλεκτρονικά.
• Κατά τη διάρκεια των γευμάτων θα πρέπει όλες οι οθόνες να είναι κλειστές και να μην τρώει κάνοντας κάποια άλλη δραστηριότητα.
• Προτρέπετε το παιδί σας να παίζει εκτός σπιτιού με άλλα παιδιά της ηλικίας του αν αυτό είναι ασφαλές και με αυτό τον τρόπο βοηθάτε και στην κοινωνικοποίηση του.
• Αναζητήστε βοήθεια εάν νιώθετε πως οι προσπάθειες σας δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Η άσκηση συμβάλει στην ψυχική, νοητική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού. Στην φυσική δραστηριότητα περιλαμβάνεται το παιχνίδι, ο αθλητισμός, σωματική άσκηση, περπάτημα, δουλειές μαζι με την οικογένεια. Στη εποχή μας έχει μειωθεί η σωματική δραστηριότητα, η αύξηση της τεχνολογίας αύξησε την καθιστική ζωή  και ελαχιστοποίησε την χειρωνακτική εργασία. Επίσης, τα παιδιά για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι μπροστά στη τηλεόραση ,σε βιντεοπαιχνίδια και δεν γυμνάζονται (Kosti et al., 2006). Οι γονεί θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να ασχολούνται με τον αθλητισμό, παιχνίδι,  τρέξιμο και αθλητικά παιχνίδια.

Η άσκηση είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά γιατί συμβάλλει στη καλύτερη ανάπτυξη του παιδιού την καλύτερη λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος, του νευρικού καρδιαγγειακού συστήματος  και τη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους. Η καθιστική ζωή αποτελεί τον τέταρτο παράγοντα θνησιμότητας παγκοσμίως και αποτελεί την κύρια αιτία καρκίνου του μαστού, του παχέως εντέρου, σακχαρώδη διαβήτη και ισχαιμικής καρδιοπάθεια (WHO). Σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, προτείνεται για τα παιδιά και τους εφήβους (5-17 ετών) καθημερινά μία ώρα μέτρια έως έντονη άσκηση κυρίως αεροβική 3 φορές την εβδομάδα (WHO).

 

Συμπερασματικά, η παιδική παχυσαρκία φαίνεται να σχετίζεται με την  έκθεση σε οθόνες (τηλεόραση, κινητά, βιντεοπαιχνίδια κ.α). Για την πρόληψη της, συνίσταται η σωστή και ισορροπημένη διατροφή των παιδιών καθώς και καθημερινή σωματική δραστηριότητα. Η ενθάρρυνση των παιδιών να ασχοληθούν με σωματικές δραστηριότητες και παιχνίδι εκτός σπιτιού θα μπορούσε να βοηθήσει. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις οι γονείς ,όπου οι ίδιοι κρίνουν απαραίτητο, μπορούν να απευθυνθούν σε ειδικούς σε θέματα διατροφής και ψυχολογίας τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά τους.