Προβιοτικά, Πρεβιοτικά ή Συμβιωτικά;
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι, όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες, αποφέρουν οφέλη για την υγεία του ξενιστή. Επιπλέον υποστηρίζουν τα ευεργετικά βακτήρια που υπάρχουν στο εντερικό σύστημα. Αυτοί οι μικροοργανισμοί είναι απαραίτητοι για την πέψη των θρεπτικών ουσιών και την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας. Στα τρόφιμα εντοπίζονται κυρίως σε όσα έχουν υποστεί ζύμωση.
Το πεπτικό σύστημα είναι από τους βασικούς παράγοντες για την καλή υγεία του ανθρώπινου οργανισμού και το μικροβίωμα έχει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Έχει την ιδιότητα να διασπά άπεπτες τροφές, όπως το άμυλο και τις φυτικές ίνες, και να μας τροφοδοτεί με ενέργεια, να παράγει βιταμίνες και να διασπά τυχόν τοξίνες και φαρμακευτικές ουσίες.
Προβιοτικά και παθήσεις
Σε αρκετές μελέτες φαίνεται ότι η λήψη συμπληρώματος προβιοτικών βοηθάει στην μείωση της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης (Naruszewicz et.al, 2002)και των τριγλυκεριδίων (Ahn et al., 2015).
Η πρόσληψη των προβιοτικών σε υγιή άτομα φαίνεται να βοηθάει με πολλούς τρόπους όπως η καταπολέμηση διαφόρων παθήσεων και λοιμώξεων όπως οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, η ελκώδης κολίτιδα κ.α . Η λήψη συμπληρώματος προβιοτικών θα πρέπει να συνοδεύεται με την επίβλεψη του θεράποντα ιατρού ή/και του διατροφολόγου.
Φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου
Η εντερική χλωρίδα είναι το σύνολο των βακτηρίων που βρίσκονται στο λεπτό και παχύ μας έντερο. Ένας μέσος ενήλικας έχει στο έντερό του περίπου 100 δισεκατομμύρια βακτήρια.
Τα προβλήματα για την ανθρώπινη υγεία δημιουργούνται όταν παρατηρηθεί ανισορροπία μεταξύ των φιλικών για τον οργανισμό βακτηρίων σε σχέση με τα παθογόνα που βρίσκονται στον οργανισμό.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν αυτή την ισορροπία, όπως:
- Ηλικία
- Άγχος
- Διατροφή (κατανάλωση οξεοποιητικών και επεξεργασμένων τροφών)
- χρόνιες ασθένειες του εντέρου
- έκθεση σε τοξίνες
- αστική μόλυνση
- ορισμένα είδη φαρμάκων όπως αντιβίωση
Πρεβιοτικά
Τα προβιοτικά είναι καλά και χρήσιμα βακτήρια για τον οργανισμό μας, όμως θα πρέπει να συνδυαστούν με πρεβιοτικά για καλυτέρα αποτελέσματα.
Τα πρεβιοτικά είναι μη αφομοιώσιμοι υδατάνθρακες και αποτελούν την τροφή των προβιοτικών. Χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση και την ανάπτυξη των προβιοτικών. Εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό παθογόνων μικροοργανισμών στο έντερο, βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και ενισχύουν την απορρόφηση του ασβεστίου και του μαγνησίου. Υπάρχουν σε πολλά τρόφιμα (όπως γιαούρτι, όξινα γάλατα, φρούτα, λαχανικά και δημητριακά) και μπορούμε να λάβουμε αρκετά πρεβιοτικά μόνο από τη διατροφή μας.
Ειδικές ομάδες του πληθυσμού όπως ασθενείς σε ανοσοκαταστολή, ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης μετά το χειρουργείο και υγιή βρέφη κάτω των 6 μηνών δεν θα πρέπει να καταναλώνουν προβιοτικά ή πρεβιοτικά.
Τρόφιμα-πηγές πρεβιοτικών
- Βρώμη
- Μήλο
- Μέλι
- Ρύζι
- Μπανάνα
- Αγκινάρες
- Σκόρδο
- Σπαράγγια
- Κρεμμύδι
- Προϊόντα ολικής
- Όσπρια
Προβιοτικά στη διατροφή
Τα πιο γνωστά τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά είναι το γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο, τουρσιά, ξινόγαλα, ελιές, ψωμί με προζύμι και κάποια τυριά όπως η φέτα, το ξινοτύρι, το κεφαλοτύρι και η γραβιέρα.
Από αυτά, λόγω της γεύσης του το γιαούρτι θεωρείται το πιο δημοφιλές των προβιοτικών τροφών. Είναι πολύ εύκολο να προστεθεί στη διατροφή σας, ως πρωινό , ώς σνακ, ή σαν βάση σε σάλτσες και να αντικαταστήσει τη μαγιονέζα από την οποία έχει περισσότερη πρωτεΐνη και λιγότερα λιπαρά.
Ο σωστός συνδυασμός
Μπορούμε για να έχουμε το μέγιστο όφελος εάν συνδυάσουμε τα προβιοτικά με τα πρεβιοτικά. Με τον συνδυασμό αυτο προκύπτουν τα συμβιωτικά. Αυτό μπορούμε να το πέτυχουμε με τον σωστό συνδυασμό τροφίμων όπως το ρύζι με γιαούρτι, γιαούρτι ή κεφίρ με μπανάνα ή μήλο και βρώμη, ένα smoothie με κεφίρ, μπανάνα, βρώμη, μέλι & κανέλα, 1 φέτα ψωμί ολικής με τυρί cottage και πολλοί ακόμα συνδυασμοί με τρόφιμα που είναι πλούσια σε πρε και προ-βιοτικά.
Τα συμβιωτικά προορίζονται να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα ενός προβιοτικού, συμπεριλαμβάνοντας ένα πρεβιοτικό για να στηρίζει την ανάπτυξη των προβιοτικών.
Σύνδεση εντέρου – εγκεφάλου
Είναι γνωστό πως ο εγκέφαλος μας ελέγχει σχεδόν όλα μας τα όργανα και τις λειτουργίες τους. Η σύνδεση του εγκεφάλου με το έντερο γίνεται με το πνευμονογαστρικό νεύρο. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεύρα, που συνδέει το έντερο με το εγκεφαλικό στέλεχος -τη βάση του εγκεφάλου- και άλλα όργανα, στέλνοντας σήματα και προς τις δύο κατευθύνσεις επηρεάζοντας έτσι πέψη και ψυχολογία αντίστοιχα.
Ο εγκέφαλος και το έντερο εχουν μια άλλη σύνδεση μεταξύ τους με χημικές ουσίες που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Κυρίως παράγονται στον εγκέφαλο όμως αρκετοί από αυτούς παράγονται και από τα κύτταρα του εντέρου και τα τρισεκατομμύρια μικρόβια του. Για παράδειγμα ένα μεγάλο ποσοστό της σεροτονίνης, που είναι ένας αντικαταθλιπτικός νευροδιαβιβαστής, παράγεται στο έντερο.
Επίσης, στο μικροβίωμα του εντέρου παράγεται και ένας νευροδιαβιβαστής που ονομάζεται γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), ο οποίος βοηθά στον έλεγχο των συναισθημάτων φόβου και άγχους.
Ο εγκέφαλος παρόλα αυτά προκαλεί άμεση επίδραση στο γαστρεντερικό σύστημα. Για παράδειγμα κάθε σκέψη τροφής μπορεί να απελευθερώσει στομαχικά υγρά χωρίς να υπάρχει τροφή σε αυτό. Ένα δυσλειτουργικό έντερο στέλνει σήματα στον εγκέφαλο, όπως και ένας “ενοχλημένος” εγκέφαλος μπορεί να στείλει σήματα στο έντερο. Έτσι ο πόνος στο στομάχι ή στο έντερο μπορεί να επιφέρει αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος, στρές κ.α. και αντίστοιχα το άγχος μπορεί να προκαλέσει πεπτικά προβλήματα όπως στομαχικές διαταραχές κ.α.
Τόσο δυνατή είναι αυτή η σύνδεση και η έντονη επιρροή στα συναισθήματα και την ψυχολογία μας.
Τα προβιοτικά που επηρεάζουν τον εγκέφαλο αναφέρονται συχνά ως ψυχοβιοτικά, καθώς φαίνεται ότι βελτιώνουν τα συμπτώματα του στρες, του άγχους και της κατάθλιψης.
Ο άξονας του εντέρου-εγκεφάλου οφείλεται στις φυσικές και χημικές συνδέσεις. Αλλάζοντας τους τύπους βακτηρίων στο έντερο, μπορεί κανείς να βελτιώσει την υγεία του εγκεφάλου του.
Τρόφιμα που βοηθούν τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου:
- Τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες (π.χ. ξηροί καρποί, δημητριακά ολικής, φρούτα, λαχανικά κ.α)
- Ζυμωμένα τρόφιμα (π.χ. γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο, τυρί)
- Ωμέγα-3 λιπαρά (π.χ.λιπαρά ψάρια, ξηροί καρποί, όσπρια)
- Τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη (π.χ. αυγά, τυρί, γαλοπούλα)
- Τροφές πλούσιες σε πολυφαινόλες (π.χ, καφές, ελαιόλαδο, κακάο, πράσινο τσάι)
Συμπερασματικά, φαίνεται ότι τα προβιοτικά είναι συστατικά των τροφίμων, που έχουν υποστεί ζύμωση. Μπορούμε να τα λάβουμε από τρόφιμα ή συμπληρώματα εάν κρίνεται αναγκαίο. Διατηρώντας την ισορροπία της εντερική μικροχλωρίδα προλαμβάνεις σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις, ενισχύεις την άμυνα του οργανισμού σου και βοηθάς στον έλεγχο του σωματικού σου βάρους. Επίσης, η μεγαλύτερη ποικιλία βακτηρίων στο έντερο και η ενίσχυση τους με προβιοτικά, μπορεί να βελτιώσει την υγεία του εγκεφάλου.